Đọc bài viết của ông Đỗ Văn Phúc về vấn đề ca sĩ hải ngoại về ca hát ở Việt Nam, tôi không thể chạnh lòng và không thể không viết lên một vài suy nghĩ về vấn đề này.
Ngay từ đầu bài viết, ông Đỗ Văn Phúc trích lời ông Đào Duy Từ để khép tất cả các nghệ sĩ vào bốn chữ “Xướng ca vô loài”, và cho dù ở cuối bài, ông viết thêm một câu rằng “Nhưng cũng xin đừng vơ đũa cả nắm mà mắng mỏ người ta là xướng ca vô loài, tội nghiệp cho những nghệ sĩ có lòng và có tư cách”.
Nội dung trong bài viết chỉ quy trách những nghệ sĩ đã về Việt Nam trình diễn, nhưng tác giả đã không nhìn thấy rằng con số nghệ sĩ về Việt Nam trình diễn trong suốt 36 năm qua, chỉ khoảng VÀI CHỤC người, trong tổng số cả ngàn nghệ sĩ tại hải ngoại, tức là một tỷ lệ rất ít so với tỷ lệ Việt kiều về nước thăm quê hương và sĩ số người Việt trên toàn thế giới.
Điều tôi muốn nói lên ở đây là có những nghệ sĩ mà cho đến nay, tấm lòng của họ dù đã bao nhiêu lần được mời, được trả bằng những số tiền khổng lồ, nhưng vẫn từ chối về Việt Nam trình diễn. Những trường hợp điển hình như nữ danh ca Thanh Thúy, dù đã về Việt Nam nhiều lần để làm việc từ thiện, nhưng vẫn quyết tâm không bao giờ hát cho chế độ ở trong nước. Còn rất nhiều những ca sĩ khác, già có, trẻ có, thế hệ cũ có, thế hệ mới có, không bị choáng mắt bởi những số tiền khổng lồ, không vì đam mê danh vọng hão huyền, vẫn trung thành với cộng đồng người Việt tại hải ngoại, vậy thì tại sao chỉ có những lời chê bai nghệ sĩ, mà không hề có một lời vinh danh những người đó?
Trước đây dưới thời Việt Nam Cộng Hòa, chính quyền Việt Nam có cả một bộ Dân vận và Chiêu hồi, có cả một lực lượng nghệ sĩ hùng hậu, từ ca sĩ cho đến nhạc sĩ sáng tác, có cả một ngân khoản lớn lao để tài trợ cho các chương trình đó. Thế nhưng ra tới hải ngoại, những nghệ sĩ đấu tranh chỉ hoạt động trong cô đơn, âm thầm. Từ một Trầm Tử Thiêng với những ca khúc để đời, đến Trần Thiện Thanh với những bài hát về lính, và ngay cả mới đây là nhạc sĩ du ca Nguyễn Đức Quang, họ chỉ được vinh danh khi họ nhắm mắt lìa đời, và danh dự nhất đối với họ là phủ được lá cờ vàng ba sọc đỏ lên chiếc quan tài trước khi chôn cất. Thế nhưng khi còn sống, có ai nghĩ tới họ, và họ đã chết trong cô đơn nếu không muốn nói là có những trường hợp nghèo khó tột cùng.
Đó là chưa kể đến những tranh chấp trong cộng đồng. Một cộng đồng khi chia thành hai ba nhóm, nhóm này tranh chấp với nhóm kia, nhóm kia mời nghệ sĩ này về trình diễn thì nhóm này ngay lập tức nhao nhao lên chỉ trích, gọi nghệ sĩ đó là Việt gian, Việt cộng. Chuyện này xảy ra thường xuyên đến nỗi ngay cả những người có lòng nhất, nay cũng ngại khi phải về giúp cho một cộng đồng ở những thành phố đang có những chia rẽ trầm trọng giữa những người Việt quốc gia.
Những người còn sống, đã cả một đời viết và sáng tác nhạc tranh đấu, cũng chẳng hơn gì. Một Phan Văn Hưng ở Úc, một Nguyệt Ánh ở Hoa Thịnh Đốn, nhóm Phong Trào Hưng Ca, hay nhóm Tù Ca Xuân Điềm, có ai nghĩ đến việc yểm trợ họ không? Có ai nghĩ đến chuyện mua băng, mua video của họ không? Có cộng đồng nào nghĩ đến việc mời họ đến trình diễn và trả cachet tương xứng cho họ không? Hay chỉ là những tổ chức, những cộng đồng mời họ đến vào dịp 30 tháng 4, 19 tháng 6, trình diễn FREE miễn phí để đóng góp cho công cuộc đấu tranh của cộng đồng, rồi sau đó cũng chính cộng đồng hay tổ chức đó đã không hề nhớ đến họ khi đứng ra tổ chức đại nhạc hội Tết hay dạ vũ, và lấy tiền trả cho những ca sĩ khác với những số tiền lớn gấp ba gấp bốn để gây quỹ? Cho tới nay đã có một tổ chức nào, cộng đồng nào, hay ngay cả một nhóm nào vinh danh những nghệ sĩ đấu tranh này hay chưa? Hay chỉ vinh danh những tổ chức xã hội, từ thiện, những cá nhân khác? Ngay cả việc khuyến khích những người trẻ sáng tác và hát những nhạc phẩm tranh đấu cho dân chủ, cho nhân quyền, cho tự do, đã có ai làm hay chưa? Những câu hỏi đó thì có, nhưng không có câu trả lời.
Muốn có một cây tốt, thì phải ươm mầm tốt. Muốn có những nghệ sĩ nặng lòng với đất nước, thì phải có những chương trình khuyến khích, nâng đỡ họ. Chúng ta có những chương trình khuyến học, những trung tâm Việt ngữ để dạy cho trẻ quên tiếng Việt. Chúng ta cần thêm những người biết quý trọng những nghệ sĩ đã bỏ cả cuộc đời để dấn thân đấu tranh cho Việt Nam, cho tự do, cho dân chủ, hoặc đã dám hy sinh từ bỏ mọi quyền lợi, danh vọng, tiền bạc và trung thành với cộng đồng người Việt tại hải ngoại. Mong rằng ý kiến này đóng góp thêm cho bài viết của tác giả, và cũng mong rằng cộng đồng người Việt tại hải ngoại nên nghĩ lại về thái độ của mình đối với những nghệ sĩ của chúng ta.
Việt Dzũng
Always Somewhere
Thư gửi Việt Dzũng người nghệ sĩ vẫn luôn phải đi đây-đó… cống hiến
của độc giả: Chiếc Bóng.
Thư gửi tòa soạn và đồng gửi NS Việt Dzũng người nghệ sĩ vẫn luôn phải đi khắp đây-đó… cống hiến
(thư của Chiếc Bóng)
Bài viết của ông Đỗ Văn Phúc được gửi đi khá rộng, cùng với lời giải thích “đáp lễ” của tác giả “Chút Quà Cho Quê Hương”, NS Việt Dzũng đầy thuyết phục.
Trong buổi chiều Chúa Nhật đọc những email tranh luận, theo dõi tin tức mang nội dung bảo vệ Hoàng Sa, Trường Sa, như: “nhạc sĩ Tuấn Khanh bị bắt bớ làm khó dễ…, những tin những ngư phủ người Việt bị tấn công ngoài khơi biển Đông.
Trong những nỗi bâng khuâng buồn vui lẫn lộn, mang tôi đi ra ngoài dòng nhạc quen thuộc của Asia, Thúy Nga, nghe lại Scorpions/The Great Hits, với ca khúc nổi bật như “Still Loving You”, và bất ngờ nhớ tới “Always Somewhere”, tiếng hát và tiếng đàn thật hay nói lên tâm trạng và nỗi khổ của người nghệ sĩ qua sự cống hiến và thừơng xuyên xa nhà.
Trước hết sự nghiệp ca sĩ hơn cả dĩ nhiên là say đắm được cống hiến và say mê có người thưởng thức, và cuộc đời gắn liền với đi nơi này nơi khác để ca hát cho người “mua vui”… Đến sớm khi chưa ai đến, về muộn…, những chuyến bay chờ đợi phi trường, những bữa ăn vội vã đồ ăn Tàu cho kịp bữa diễn, về khách sạn, ngủ vùi, muốn liên lạc các nơi về gia đình và người thân thì trái giờ và trong lúc không thuận tiện… không còn sức để thoải mái liên lạc… đầu óc luôn căng thẳng với những chuyến đi xa lưu diễn… kể cả Tết, Noel cũng không còn nhớ đến chính mình… xa người thân yêu
Khi chưa thành danh thì hy sinh đến tận cùng, và khi đã có tên tuổi thì tên tuổi cũng chỉ là phương tiện của nhà tổ chức….
Dù tên tuổi của ca sĩ, nghệ sĩ cũng vẫn cần thiết cho các buổi tiệc tùng lễ lạc lớn, nhưng nhiều khi cũng được mời hát ủng hộ thời gian và giảm giá, chưa hết có khi ca sĩ chỉ quan trọng cần có tên trên bích chương, còn trong chương trình phải dành ưu tiên cho các tiết mục diễn văn, thuyết giảng, cảm tạ, tri ân, và những tiết mục của các người cần trình diễn hoặc muốn được góp mặt. Một đời sống cho sân khấu trình diễn, mà như một tài tử phim ảnh đã nói: “người nghệ sĩ đã phải hy sinh phần đời mình cho ánh sang sân khấu để mất đi rất nhiều thứ… của riêng đời mình, để giữ được chỗ đứng để quần chúng yêu mến, khen thưởng, hoặc nhận chịu lời phê phán, hoặc cùng rước lấy những “trách nhiệm” chung, những điều phải gánh vác, chung vai gánh vai gánh vác nặng vô hình.
Không biết cuối tuần này Việt Dzũng đang làm gì, vẫn miệt mài tiếp tục những chương trình ủng hộ cộng đồng, gây quỹ đóng góp cho cộng đồng NVQG, hay đang trong phòng biên tập truyền hình SBTN, Đài truyền thanh, cho những chú đề, “cống hiến những đóng góp mà cộng đồng đòi hỏi, và người nghệ sĩ “luôn phải” có nhiệm vụ cống hiến…”
