Nhạc sĩ Trần Quảng Nam đã dành hơn 20 năm để nuôi dưỡng, ấp ủ, tìm tòi và tạo dựng để chuyển thể Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du sang nhạc kịch. Tính cho đến thời điểm này, mặc dù nhạc kịch truyện Kiều mới công diễn được 3 buổi vì còn nhiều khó khăn về mặt kinh phí nhưng chắc chắn trong tương lai, người yêu âm nhạc Việt Nam sẽ còn có cơ hội được thưởng thức nhiều hơn sự kết hợp độc đáo giữa chất liệu nhạc kịch phương Tây hiện đại với chất cổ đại thi ca trong tác phẩm bất hủ truyện Kiều.

Chia sẻ với chúng tôi về những ý tưởng nung nấu hình thành nên nhạc kịch truyện Kiều, nhạc sĩ Trần Quang Nam cho biết:

Chào Vũ Hoàng và chào quý thính giả của đài ACTD, ý tưởng bắt nguồn làm nhạc kịch này bắt nguồn từ nhiều nguyên do. Từ nhỏ tôi vẫn thích nhạc kịch opera, nhạc kịch musical mới và mình bị hấp dẫn bởi sự sáng tạo trong âm nhạc mà đi ngoài khỏi ca khúc. Quý vị biết là ca khúc cấu trúc đơn giản lắm, khi mình làm một ca khúc thì chỉ thỏa mãn được phần nào ý thích của mình thôi. Nhưng nhạc kịch cho mình một không khí khác, một cái sân rộng hơn để mình vui chơi trong đó.

Từ nhỏ đến lớn, tôi vẫn thích truyện Kiều, không phải bởi vì tôi được học ở trường mà bởi vì mẹ của tôi một người không được học nhiều nhưng lại thuộc hết truyện Kiều, rồi về sau, tôi đọc nguyên bản thì mình lại càng thích hơn nữa

nhạc sĩ Trần Quảng Nam

Nhưng bởi vì tôi không được huấn luyện về ngành sáng tác chính thống, do đó, tôi trải qua thời gian rất lâu để nghiên cứu cấu trúc của âm nhạc, của nhạc kịch. Khi mình viết nhạc kịch thì mình lại phải có khả năng viết luôn cả phối khí những bài hát của mình nữa. Tôi trải qua khoảng chừng 9 năm để nghiên cứu lấy.

Từ nhỏ đến lớn, tôi vẫn thích truyện Kiều, không phải bởi vì tôi được học ở trường mà bởi vì mẹ của tôi một người không được học nhiều nhưng lại thuộc hết truyện Kiều, rồi về sau, tôi đọc nguyên bản thì mình lại càng thích hơn nữa. Thứ hai, là trong câu chuyện của truyện Kiều có kịch tính rất nhiều. Rồi tôi bị mê hoặc bởi lời thơ của Nguyễn Du với những triết lý và ý nghĩa trong đó.

Điều này thôi thúc tôi mãi, đến năm 1992 tôi mới đặt bút xuống và viết. Trong lúc đó, tôi hoàn toàn sống bằng nghề nhạc thôi, tôi có một phòng thu băng, tôi dạy nhạc, tôi có dụng cụ thu băng, âm thanh nữa… thành ra có đầy đủ cơ duyên để mình thực hiện việc này. Tôi thực hiện việc này khoảng hơn một năm, gần hai năm thì xong, từ đó hoàn chỉnh và mãi đến năm 2000, tôi mới có cơ hội đầu tiên để mang ra trình diễn phân đoạn đầu tiên, gọi là “Tiết Thanh Minh”.

Mỗi một lần cho trình diễn thì mình lại phải chỉnh sửa bản gốc để cho nó có tính chất cô đọng trên sân khấu và cứ tiếp tục như thế đến năm 2004 tôi cho trình diễn lần thứ hai phân đoạn hai “Kiều Vào Lầu Xanh” và đến vừa rồi là năm 2014 thì tôi cho trình diễn phần thứ ba là phần “Từ Hải Gặp Thúy Kiều”

Thực ra toàn bộ nhạc kịch có 5 phân đoạn, có thể thành 6 phân đoạn và có 3 màn. Cho đến thời điểm này, tôi mới chỉ làm được 3 phân đoạn thôi, tôi có ước vọng tiếp tục sẽ làm những phân đoạn sau.

Xin thưa là, ai mà nghe thấy làm nhạc kịch của người Việt trên sân khấu đều nghĩ là chuyện không tưởng cả. Lúc tôi làm, đầu óc lãng mạn của mình chỉ nghĩ đó là việc mình sẽ làm. Năm 1992 – 1993, tôi nỗ lực để đưa lên sân khấu, lúc đó tôi có một người bạn gái và cô ta nói với tôi rằng chắc anh điên rồi, tôi không nói gì cả và tôi vẫn tiếp tục làm thôi. Vì tôi thích thú với âm nhạc của Kiều lắm, thành thử khi có cơ hội khoe với ai đó thì đem ra mở cho họ xem và nghe. Khi họ nghe xong, tôi nói nếu bạn có thể trong tương lai mà trợ giúp được việc này thành thì tôi rất cám ơn. Gặp ai tôi cũng nói vậy, lúc tôi có người bạn gái thứ 2 chê tôi, cô nói rằng gặp ai anh cũng đi xin sự giúp đỡ vậy mà không tự làm được.

Năm 2000 tôi nhất định sẽ làm bởi lúc đó tôi có một số học trò và một số anh em thân hữu cũng là ca sĩ địa phương ở San Jose, tôi trình bày cho họ thì ai cũng sợ vì nghe thấy nhạc kịch là họ sợ rồi. Nhưng khi nghe hoài thì họ thích và một vài ca sĩ thu vào trong băng cho tôi nữa, bắt đầu tôi có cả nhạc lẫn lời và tôi lấy đó làm mẫu để đưa cho các diễn viên khác. Rất may mắn, trong thời gian đó, tài chính của tôi rất eo hẹp nhưng có phần đóng góp nhiều nhất là của cô em ruột tôi ở bên Úc. Khi tôi về Việt Nam may những y phục của tuồng đầu tiên thì cô là người bỏ ra một nửa chi phí đó.

Từ Hải chia tay Thúy Kiều ra trận. RFA

Trong thời gian đó, tôi gặp Tú Minh, đây là một cái duyên rất lớn. Thực ra Tú Minh không vội vàng khen ngợi tác phẩm của tôi, nhưng cô ta là người duy nhất không cản trở mà trợ giúp rất nhiều trong việc giới thiệu cũng như những vận động để mà thực hiện việc này, từ đó mới có show năm 2000. Tú Minh giúp những phần chẳng hạn như liên lạc, những phần bên ngoài rất nhiều, nhưng quan trọng nhất là hỗ trợ về mặt tinh thần, từ đó mới có nhạc kịch lên sân khấu lần đầu tiên. Đó là sự đóng góp của hầu như tất cả những anh em thân hữu, nghệ sĩ cũng như học trò của tôi ở vùng San Jose này, rồi các nhà bảo trợ chung góp vào thì mới dựng lên được một sân khấu lồng trong một chương trình ca nhạc để có trích đoạn nhạc kịch số 1 vào năm 2000, từ đó, tôi bắt đầu công việc cho đến ngày hôm nay.

Chia sẻ tiếp với chúng tôi về những gì trong tương lai của nhạc kịch Truyện Kiều, nhạc sĩ Trần Quảng Nam cho biết thêm:

Như tôi vừa trình bày thì trong vòng 14 năm qua tôi mời trình diễn được 3 lần thôi, trong đó lần thứ 3 lần vừa rồi là lần được gọi là thành công nhất. Vì sự thành công này mà có rất nhiều thân hữu và các khán giả khuyến khích tôi tiếp tục làm nữa.

Như tôi vừa trình bày thì trong vòng 14 năm qua tôi mời trình diễn được 3 lần thôi, trong đó lần thứ 3 lần vừa rồi là lần được gọi là thành công nhất.

nhạc sĩ Trần Quảng Nam

Thực sự càng về sau, tôi càng phó cho số mệnh nhiều hơn, mình đừng cố gắng nhiều quá vì sẽ trở thành hoang tưởng, không làm được, thành thử ra, tôi dựa vào cơ duyên nhiều hơn. Tôi được lời mời ở bên Úc sang đó biểu diễn, lời mời ở dưới miền nam California hay ở Washington DC. Sau lần trình diễn thứ 3 thì các anh em diễn viên, ca sĩ ở trong đoàn Kiều rất náo nức muốn đi biểu diễn ở nơi khác.

Nếu nói về kế hoạch thì tôi chưa chắc có một kế hoạch nào rõ rệt vì hiện còn phụ thuộc vào quá nhiều điều kiện, điều kiện lớn nhất là chi phí để di chuyển cho cả đoàn này đi sẽ phải cần ngân khoản trên dưới 15 ngàn, như vậy hoàn toàn bị lệ thuộc vào vấn đề tài chính 100%. Lệ thuộc này  chỉ có thể giải quyết được bằng có các mạnh thường quân. Nếu trình diễn tác phẩm này ở Việt Nam thì cũng sẽ y hệt như ở đây vì vẫn cần phải có người tài trợ hoặc nhiều người tài trợ thì mới giải quyết được phần căn bản là phần cho diễn viên để di chuyển đi lại.

Hi vọng là với niềm đam mê theo đuổi nghệ thuật của nhạc sĩ Trần Quảng Nam cộng với sự giúp đỡ từ các thân hữu và các mạnh thường quân mà nhạc kịch Truyện Kiều sẽ tiếp tục có cơ hội đến với khán thính giả gần xa cả hải ngoại và trong nước. Chắc chắn những nỗ lực của nhạc sĩ sẽ được đền đáp xứng đáng, xin chúc ông thành công và may mắn. Trước khi khép lại chương trình, mời quí vị nghe tiếp phần còn lại trong phân đoạn Từ Hải trở về chiến thắng và làm đám cưới với Kiều ngay trong ngày khải hoàn.