“Phải Lên Tiếng” chống ngoại xâm
Nhạc sĩ Anh Bằng nổi tiếng trong một số nhạc mang tính thời sự , đấu tranh theo tình thế khác nhau của từng biến cố, “Phải Lên Tiếng” là ca khúc chống Tầu Cộng xâm lựơc biển đảo Hoàng Sa- Trường Sa, và cũng áp dụng nhằm chống lại các âm mưu chiếm đất, chiếm biển VN.
Ca khúc này đang được tổ chức thi đua cho trẻ em Việt khắp nơi trên thế giới hát mỗi ngày làm nổi bật trên là sóng radio Ngụy Vũ cũng như hòa chung lòng sôi sục chống xâm lược từ phương Bắc của người Việt từ ngàn năm xưa.
Với số lượng sáng tác khoảng 650 tình khúc để lại cho đời. Ông là một trong những nhạc sĩ tiêu biểu dòng của dòng nhạc Vàng và nhạc hải ngoại, là người đã cùng con gái sáng lập Trung tâm Asia vào năm 1983.
Anh Bằng sinh năm 1926 tại thị tứ Điền Hộ, nay thuộc xã Nga Điền, huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa, giáp giới tỉnh Ninh Bình, cách Hà Nội khoảng 100 km về phía Nam. Năm 1935, ông xa gia đình để học Tiểu chủng viện Ba Làng tại huyện Tĩnh Gia, thuộc tỉnh Thanh Hóa, sau đó ông lại tiếp tục theo học trung học ở Hà Nội. Vì gia đình anh em ông chống Việt Minh, vào thời kỳ kháng chiến chống Pháp, ông bị Việt Minh bắt giam ở trại Lý Bá Sơ. Các anh em ông bị tuyên án tử hình nhưng sau được thả, riêng người anh Trần An Lạc bị Việt Minh thủ tiêu. Ông theo gia đình di cư vào Nam năm 1954 và sinh sống ở khu Bà Chiểu, Sài Gòn cho đến năm 1975.
Trong thời kỳ 1954-1975, ông rất nổi tiếng với nhiều tác phẩm sáng tác và phổ nhạc. Các tác phẩm như “Nỗi lòng người đi” (đánh dấu cuộc di cư vào Nam), “Nếu vắng anh” (phổ từ bài thơ “Cần thiết” của nhà thơ Nguyên Sa), “Hoa học trò (Bây giờ còn nhớ hay không)”, “Người thợ săn và đàn chim nhỏ”… đã được các ca sĩ Tuấn Ngọc, Ngọc Lan, Khánh Ly thể hiện rất thành công.
Ông gia nhập Quân lực Việt Nam Cộng hòa năm 1957 ngành Công binh sau chuyển sang Nha Chiến tranh Tâm lý trong Đại đội 2 Văn nghệ đến năm 1962 thì giải ngũ. Cũng trong thời gian trong quân đội, ông là đạo diễn cùng là diễn viên trong ban kịch Liên đoàn Công binh lưu diễn từ Quảng Trị vào Bình Định. Anh Bằng sáng tác vở kịch Đứa con nuôi. Tác phẩm này đoạt “Giải Văn học Nghệ thuật Toàn quốc” thời Đệ nhất Cộng hòa. Những vở kịch khác do ông soạn tiếp theo nhau ra đời là Hoa Tàn Trên Đất Địch, Lẽ Sống và Nát Tan. Sau khi giải ngũ ông tiếp tục hoạt động trên đài truyền thanh VTVN, phụ trách ban Sóng Mới.
Cũng vào thời gian hoạt động ở Sài Gòn, ông hợp tác trong nhóm Lê Minh Bằng quản lý nhà xuất bảnvà hãng đĩa Sóng Nhạc. Quán cà phê Làng Văn nổi tiếng một thời ở Sài Gòn cũng do ông kinh doanh.
Năm 1975, ông cùng gia đình di tản sang Hoa Kỳ ở độ tuổi 50, và vẫn tiếp tục hoạt động âm nhạc với Trung tâm sản xuất và phát hành băng nhạc cassette Dạ Lan (1981-1990). Thời gian sau này ông cộng tác với Trung tâm Asia. Thời kỳ tại hải ngoại, ông sáng tác nhiều ca khúc, đáng kể có “Anh còn nợ em”, “Căn gác lưu đày”, “Chuyện giàn thiên lý”, “Khúc thụy du”, “Từ Độ ánh Trăng Tan”thơ Đặng Hiền, “Kỳ diệu”, “Mai tôi đi”… Từ sau 2007 ông phổ một loạt thơ mới trở thành ca khúc như “Nhớ Đêm Mưa SàiGòn”, “Chia Tay Hư ảo”, “Trong Cõi Tình Ta”, ” Thiên Thần Lạc Loài”, “Đừng Xa Nhau”, “Lời Khẩn C
ầu Vụng Dại” (được thu trong DVD trong ASIA Còn Mãi Trong Tim- 79)
Ông mất ngày 12 tháng 11 năm 2015 tại tư gia ở quận Cam, tiểu bang California, Hoa Kỳ vào lúc 8h55 tối (giờ địa phương), hưởng thọ 90 tuổi sau 8 năm chống chọi với căn bệnh ung thư gan, mặc dù đã chữa khỏi nhưng chứng bệnh lại tái phát
Năm 1966, Anh Bằng cùng với hai nhạc sĩ khác là Lê Dinh và Minh Kỳ thành lập một nhóm sáng tác nhạc, ký chung tên là Lê Minh Bằng. Các hoạt động chính của nhóm bao gồm:
- Mở lớp dạy nhạc có tên là “Lớp Nhạc Lê Minh Bằng” tại địa chỉ số 102/8 đường Hai Bà Trưng, Tân Định, Sài Gòn. Ba nhạc sĩ thay phiên nhau giảng dạy về lý thuyết (nhạc lý, ký âm) và thực hành (luyện giọng, xướng âm) nhiều học trò thành danh như Trang Mỹ Dung v.v….
- Thành lập ban nhạc “Sóng Mới”, chuyên trình diễn trên đài phát thanh Sài Gòn.
- Cố vấn cho giám đốc hãng đĩa hát Asia là ông Nguyễn Tất Oanh trong việc lựa chọn bài hát và ca sĩ.
- Phụ trách trong việc tổ chức chương trình “Tuyển Lựa Ca Sĩ” được tổ chức hàng tuần ở rạp hát Quốc Thanh, do Đài Phát thanh Sài Gòn thực hiện.
- Sáng tác, xuất bản, và phổ biến nhiều ca khúc mới dưới nhiều bút hiệu khác nhau: Lê Minh Bằng, Vũ Chương, Mạc Phong Linh, Mai Thiết Lĩnh, Mai Bích Dung, Dạ Ly Vũ, Dạ Cầm, Giang Minh Sơn, Hoàng Minh, Trần An Thanh, Tây Phố, Trúc Ly, Tôn Nữ Thụy Khương, Phương Trà, Huy Cường,Vương Đức Long, TH…
DANH MỤC TÁC PHẨM (CHƯA ĐẦY ĐỦ)
| Tên ca khúc | Năm sáng tác | Viết chung | Phổ thơ, lấy ý từ | Ghi chú |
|---|---|---|---|---|
| Ai bảo em là giai nhân | “Một mùa đông” của Lưu Trọng Lư | |||
| Áo dài quê hương | ||||
| Áo trắng | ||||
| Anh biết em đi chẳng trở về | Thái Can | |||
| Anh còn nợ em | Phan Thành Tài | |||
| Anh còn yêu em | 2008 | Phan Thành Tài | ||
| Anh cứ hẹn | Hồ Dzếnh | |||
| Anh không lại | ||||
| Ánh trăng tan | ||||
| Bài ca của đêm | Nguyễn Trầm Nguyễn | |||
| Bài thơ đan áo | T.T.Kh. | |||
| Bây giờ còn nhớ hay không | “Hoa học trò” của Nhất Tuấn[8] | |||
| Bây giờ còn yêu | ||||
| Bẽ bàng | ||||
| Binh méo Cai tròn | 1966 | |||
| Bỏ phố Đà Lạt | Hoàng Ngọc Ẩn | |||
| Bóng đêm | cổ động chiến dịch Chiêu hồi[9] | |||
| Bốn ngả đường quê hương | ||||
| Buồn xa nhà | 1976 | |||
| Bướmtrắng | Nguyễn Bính | |||
| Cánh phượnghồng thưở xưa | 2013 | Trịnh Bửu Hoài | ||
| Cả nước đấu tranh | 2012 | Lê Dinh | chống sự xâm lược của Trung Quốc | |
| Cám ơn Phật | 2007 | Thanh Trí Cao | ||
| Căn gác lưu đày | ||||
| Căn nhà ngoại ô | 1966 | |||
| Chấp nhận | ||||
| Chia tay hư ảo | 2013 | Thơ BH | ||
| Chiều chủ nhật | ||||
| Cho kỷ niệm mùa đông | ||||
| Chủ nhật buồn | 1969 | |||
| Chuyện giàn thiên lý 1, 2 | “Nhà tôi” của Yên Thao | |||
| Chuyện hoa sim | Hữu Loan | |||
| Chuyện hoa tigôn | T.T.Kh | |||
| Chuyện một đêm | 1968 | Thảm sát Tết Mậu Thân | ||
| Chuyện người con gái ao sen | ||||
| Chuyện tình hoa mai | Nguyễn Bính | |||
| Chuyện tình hoa trắng | Kiên Giang | |||
| Chuyện tình Lan và Điệp 1, 2, 3 | ||||
| Chuyện tình mùa thu | 2011 | |||
| Chuyện tình Trương Chi | ||||
| Chuyện tình yêu | ||||
| Chuyến xe hoa buồn | ||||
| Có một ngày | Nguyễn Khoa Điềm | |||
| Cô bé môi hồng | thơ của Như Mai | |||
| Cỗ bài tam cúc | Hồ Dzếnh | |||
| Cõi buồn | “Cõi nào buồn hơn” của Phong Vũ | |||
| Con đường Việt Nam | nhạc của Trúc Hồ | |||
| Con Rồng cháu Tiên | Trúc Hồ | |||
| Còn có bao giờ em nhớ ta | Quang Dũng | |||
| Còn yêu trọn đời | ||||
| Cuối mùa mưa | ||||
| Dĩ vãng một loài hoa | ||||
| Dù nắng có mong manh | ||||
| Đà Lạt xa nhau | ||||
| Đánh cờ người | ||||
| Đêm không ngủ | ||||
| Đôi bóng | ||||
| Đừng nói yêu tôi | ||||
| Đừng như công chúa | 2011 | Nguyễn Nhật Ánh | ||
| Đừng sợ hãi | ||||
| Đừng Xa Nhau | 2007 | Thơ BH | ||
| Điệp khúc thương đau | ||||
| Đường khuya | ||||
| Em mãi còn tình đầu | 2012 | |||
| Ghé lại một đêm | ||||
| Gia tài của nó | 2012 | |||
| Giấc ngủ cô đơn | ||||
| Gọi anh mùa xuân | Trần Mộng Tú | |||
| Gót chinh nhân | ||||
| Hai mùa mưa | ||||
| Hạnh phúc lang thang | Trần Ngọc Sơn | |||
| Hận tình | 1970 | |||
| Hẹn anh đêm nay | ||||
| Hẹn người kiếp sau | 2012 | |||
| Hoa học trò | “Hoa học trò” của Nhất Tuấn | |||
| Hồi chuông xóm đạo | Kiên Giang | |||
| Huế bây chừ | ||||
| Huế đã xa rồi | 2013 | |||
| Huế xưa | ||||
| Huynh đệ chi binh | 1966 | |||
| Kể chuyện đêm vô cùng | Việt Phương | |||
| Khi mình xa nhau | ||||
| Khóc mẹ đêm mưa | 2005 | |||
| Khúc ca tình sầu | ||||
| Khúc Thụy Du | Du Tử Lê | |||
| Kinh hạnh phúc | ||||
| Kỳ diệu | thơ Nguyên Sa | |||
| Lạy mẹ con đi | ||||
| Lẻ bóng | ||||
| Lỡ một cuộc tình số 4 | ||||
| Lỡ một cuộc tình số 8 | ||||
| Lời Khẩn Cầu Vụng Dại Thơ BH Lời tình băng giá |
||||
| Ly cà phê cuối cùng | ||||
| Mai tôi đi | Nguyên Sa | |||
| Mất anh đêm Giáng sinh | Y Nga | |||
| Mất nhau mùa đông | 1970 | |||
| Mình ơi em chẳng cho về | Quan họ “Người ơi, người ở đừng về” | |||
| Mộ đời | Q.H. | |||
| Một ngày thật buồn | Trúc Hồ | |||
| Mưa buồn | ||||
| Mưa chiều | ||||
| Mưa đêm ngoại ô | ||||
| Nam Xương tiếng khóc đêm mưa | ||||
| Nếu tôi đưa em về | ||||
| Nếu vắng anh | “Cần thiết” của Nguyên Sa | |||
| Ngoại ô buồn | 1968 | |||
| Người ở lại buồn | ||||
| Người qua phố | “Lời gọi thầm của chim” thơ của Thái Tú Hạp[10] | |||
| Người thợ săn và đàn chim nhỏ | 1974 | |||
| Người thương binh | Thái Tú Hà | |||
| Người tình mùa đông | 1994 | Viết lời Việt | ||
| Người tình Sài Gòn | ||||
| Nhớ qua thăm em | ||||
| Nhớ đêm mưa Sài Gòn | 2007 | Thơ BH | ||
| Nhớ Sài Gòn | Trúc Giang | |||
| Như em | Đỗ Trung Quân | |||
| Những kiếp hoa xuân | ||||
| Những tâm hồn cô đơn | ||||
| Niềm tin | thơ Nhất Tuấn | |||
| Nỗi lòng người đi | 1967 | |||
| Nổi lửa đấu tranh | 1999 | Chiến dịch Cờ Vàng | ||
| Nửa đêm biên giới | ||||
| Nửa đêm về sáng | ||||
| Nước mắt quê hương | Lê Dinh | |||
| Nước mắt mẹ tôi | ||||
| Nước mắt một linh hồn | ||||
| Phải lên tiếng | Lê Dinh | Bảo vệ Trường Sa và Hoàng Sa | ||
| Như em | ||||
| Núi đôi | Vũ Cao | |||
| Sài Gòn vẫn mãi trong tôi | Trúc Hồ | |||
| Sài Gòn kỷ niệm | 2012 | |||
| Sài Gòn thứ Bảy | ||||
| Sao anh không đến | Trần Ngọc Sơn | |||
| Sầu lẻ bóng 1, 2, 3 | ||||
| Sông Trà Khúc | ||||
| Sợi tóc | ||||
| Sông sầu đôi nhánh | ||||
| Tango dĩ vãng | ||||
| Tango tím | ||||
| Tâm hồn cô đơn | ||||
| Tập lái vespa | ||||
| Thăm mộ mẹ | Lê Huy Phương | |||
| Thiên Ấn tự (Chùa Thiên Ấn) | ||||
| Tiếc thầm | cổ động đi quân dịch | |||
| Thiên Thần Lạc Loài/ BH Tiếc thương Cao Tần |
||||
| Tiễn người sang ngang | Hoàng Liên | |||
| Tiếng ca u hoài | ||||
| Tím cả chiều hoang | Hữu Loan | |||
| Tình đẹp xót xa | ||||
| Tình là sợi tơ | ||||
| Tình lẻ loi | Trúc Sinh | |||
| Tình nồng cháy | Viết lời Việt | |||
| Tình phai | ||||
| Tình yêu như mũi tên | ||||
| Tình yêu tuyệt vời | ||||
| Tôi vẫn cô đơn | 2011 | |||
| Trả em cay đắng mộng vàng | Từ Nguyên Thạch | |||
| Trả lại | ||||
| Trúc đào | Nguyễn Tất Nhiên | |||
| Trong Cõi Tình Ta | 2013 | Thơ BH | ||
| Từ độ ánh trăng tan | Đặng Hiền | |||
| Từ thuở yêu em | Phan Thành Tài | |||
| Tượng đá và chút suy tư | ||||
| Vẫn như lầu hoang | ||||
| Về | ||||
| Về thăm chốn xưa | Phạm Chí Nhân | |||
| Vọng cổ ông đồ | ||||
| Xin hãy quên tôi |
Ngoài ra ông còn đồng sáng tác nhiều ca khúc trước 1975 với Lê Dinh, Minh Kỳ.
- Ai hỏi tên anh (Minh Kỳ – Dạ Cầm)
- Anh đừng có lo (Dạ Cầm)
- Ba mùa mưa (Minh Kỳ – Dạ Cầm)
- Bóng đêm (Lê Dinh – Dạ Cầm)
- Chỉ hai đứa mình thôi nhé (Lê Dinh – Dạ Cầm)
- Chuyện tình bên hồ Than Thở (Minh Kỳ – Dạ Cầm)
- Đà Lạt hoàng hôn (Minh Kỳ – Dạ Cầm)
- Đêm công viên (Minh Kỳ – Dạ Cầm)
- Giấc ngủ cô đơn (Lê Dinh – Dạ Cầm)
- Hàn Ni (Mùa thu lá bay 2) (Lê Dinh – Dạ Cầm)
- Nét đẹp thiên thần (Lê Dinh – Dạ Cầm)
- Nếu ai có hỏi (Lê Dinh – Dạ Cầm)
- Nếu anh đừng hẹn (Lê Dinh – Dạ Cầm)
- Nếu hai đứa mình (Lê Dinh – Dạ Cầm)
- Nó (Hoàng Minh)
- Vọng gác lưng đồi (Minh Kỳ – Dạ Cầm)
- Tâm sự của em (Dạ Cầm – Huy Cường)
- Thương lính (Dạ Cầm)
- Tiếng hát hậu phương (Minh Kỳ – Dạ Cầm)
- Tính sao (Dạ Cầm)
- Tiếng ca u hoài (Lê Dinh – Dạ Cầm)
- Tuyết lạnh (Lê Dinh – Phương Trà)
- Yêu thầm (Minh Kỳ – Dạ Cầm)
Một số bản nhạc in tên 2 tác giả nhưng không để rõ ràng ai sáng tác nhạc, ai viết lời ca. Đặc biệt là các bài thơ được phổ nhạc thì thính giả hay người yêu nhạc chỉ nhớ tới người làm nhạc mà quên tên nhà thơ!
Thí dụ như ca khúc “Chiều Thu Ấy”Sĩ Phú hát, nếu không có bản nhạc gốc thì chúng ta đã tưởng cả nhạc và lời của nhạc sĩ Lam Phương, sáng tác đầu tay của ông năm 1952. Thật ra phần lời là của Cẩm Huệ (một bút hiệu của nhạc sĩ Hoàng Lang – thầy hướng dẫn về nhạc của NS Lam Phương thời rất trẻ). Một thí dụ khác là ca khúc “Đợi Chờ”, Lệ Thu hát, có giai thoại cho rằng đó là bản nhạc đầu tay tên “Hoa Trăng” của NS Nhật Bằng, sau này khi di cư vào Nam NS Phạm Đình Chương đã giúp phần lời ca và đề nghị đổi tên là “Đợi Chờ”. Thật ra bản nhạc gốc Đợi Chờ để lời và nhạc: Trần Nhật Bằng và Phạm Đình Chương – NXB Tinh Hoa Huế ấn hành năm 1952, trước ngày đất nước chia đôi năm 1954.
Thêm một thí dụ nữa là những bàn cãi quanh ca khúc “Tôi Đưa Em Sang Sông”, Vũ Khanh hát. Bản nhạc do NXB Diên Hồng ấn hành năm 1962 có in tên 2 tác giả Y Vũ và Nhật Ngân theo hàng ngang, không để ai viết nhạc và lời. Sau này, khi thành danh, cả hai ông đều cho đó là bản nhạc đó là riêng của họ, sáng tác khi còn trẻ với tình cảm có thật. Lại có nguồn cho rằng NS Nhật Ngân lúc còn ở Đà Nẵng đã sáng tác và gởi cho NS Y Vân, lúc đó đã là một nhạc sĩ nổi tiếng ở Sài Gòn để duyệt, cho ý kiến và giúp giới thiệu. NS Y Vân sau khi sửa đổi đôi chút thì đề nghị thêm tên Y Vũ – em của NS Y Vân – lý do là để cho nhà xuất bản tin tưởng hơn và đồng ý cho in.
Khi biên soạn về dòng nhạc của NS Anh Bằng, tôi cũng gặp phải những khó khăn kể trên vì ông sáng tác rất nhiều (khoảng 600 ca khúc), một số để tên thật Anh Bằng, một số viết chung với các tác giả khác như Lê Dinh (thí dụ: Tiếng Ca U Hoài (là một ca khúc NS Anh Bằng rất yêu mến), Nếu Hai Đứa Mình…), và một số dùng nghệ danh của nhóm Lê Minh Bằng (Lê Dinh-Minh Kỳ-Anh Bằng) như:Lê Minh Bằng (Đêm Nguyện Cầu), Vũ Chương, Mạc Phong Linh, Mai Thiết Lĩnh, Mai Bích Dung, Dạ Ly Vũ, Dạ Cầm, Giang Minh Sơn, Hoàng Minh, Trần An Thanh, Tây Phố,Trúc Ly, Tôn Nữ Thụy Khương, Phương Trà, Huy Cường, Mặc Vũ…
NS Anh Bằng đã phổ nhạc một số bài thơ của các thi sĩ như: Hồ Dzếnh (Anh Cứ Hẹn), Nguyễn Bính (Bướm Trắng), Nguyễn Tất Nhiên (Trúc Đào), Nhất Tuấn (Hoa Học Trò), Nguyên Sa (Mai Tôi Đi), Du Tử Lê (Khúc Thụy Du), Thái Can (Em Biết Anh Đi Chẳng Trở Về) v v … và gần đây, các ca khúc của NS Anh Bằng phổ từ thơ của Phạm Thành Tài (Anh Còn Yêu Em, Anh Còn Nợ Em, Từ Thuở Yêu Em), Đặng Hiền (Từ Độ Ánh Trăng Tan), Nguyễn Khoa Điềm (Có Một Ngày) Hoàng Song Liêm (Bông Hoa Vườn Dị Thảo), thơ B.H. (Chia Tay Hư Ảo, Lời Khẩn Cầu Vụng Dại, Trong Cõi Tình Ta, Thiên Sứ Lạc Loài) và kể cả ca khúc “Nhớ Đêm Mưa Sài Gòn” cũng phổ thơ, được TT Asia thu trong DVD và CD (*) v v…
đã được nhiều ca sĩ hát và phổ biến khá rộng rãi.
ảnh NS Anh Bằng và CD tiếng hát NgaMy và 11 Tình khúc tiêu biểu cuối đời
