Mời đọc lần lượt về MC Việt Thảo, Thế hệ kế thừa tiếp nối Trung Tâm Asia, Nhạc sĩ Quốc Sĩ góp mặt trên ba thập niện và ca sĩ Asia Melanie hát 3 ca khúc sáng tác trong thời đại dịch…..
***
MC Việt Thảo người nghệ sĩ nổi bật: Luôn gần gũi với khán thính giả cả trong thời buổi cách ly vì Covid…
– Loạt bài ba kỳ: Giới sản xuất âm nhạc, ca sĩ Việt liên tục hoạt động: Tạo sự gần gũi trong thời buổi cách ly vì Covid
Kỳ I:
Phần 1: Việt Thảo và nghệ thuật giao tiếp: “Nè, nói nghe nè ..“
Khởi đầu cho mỗi một show của Việt Thảo vẫn luôn bằng câu chào thật ngọt “miệt vườn”: “Nè…! Nói nghe nè”… và Việt Thảo vẫy tay chào khán giả thường nhật bằng chất giọng trầm ấm đặc trưng của người dân vùng đồng bằng sông Cửu Long và tươi cười với mọi người. Khán giả ngay lập tức cảm thấy thật gần gũi, thân mật…
Câu nói quen thuộc không chỉ nơi Cà Mau, là một cách gây chú ý; mở đầu một câu chuyện xã hội có nội dung là: “Mời vô, mời vô xích lại gần đây. Chúng ta nói chuyện với nhau một lát. Để tôi sẽ kể cho bạn nghe một câu chuyện, hay nghe đọc và trả lồi các lá thư hỏi han,..” Thế mà khán thính giả thân quen luôn rất thích thú… hào hứng theo dõi, ghiền như mỗi ngày xem phim bộ… .
Đây là cách MC Việt Thảo mới bắt đầu gần đây, bắt đầu vào chuyện mỗi tập của “Chuyện Bên Lề” (Những câu chuyện mỗi ngày), kéo dài đã 9 năm… mà anh thực hiện trên kênh YouTube với hơn 726 ngàn người ghi danh (subscribe) theo dõi. Ngôn ngữ dân gian miền Nam dễ gần gũi mà Việt Thảo dùng để tâm tình hàng ngày, anh đã trau dồi trong hơn 10 năm qua…, khiến cho nhiều người trong chúng ta cảm thấy có điều gì đó rất đặc biệt ở người nghệ sĩ này, so với nhiều nghệ sĩ người Việt khác.
Câu nói chỉ vài chữ đơn giản ấy mở đầu cho những cảnh sống thường ngày của người Việt Nam lên màn ảnh với nét đặc trưng của: người vợ ngọt ngào chiều chồng; người mẹ nhẹ nhàng dạy dỗ con cái; người đàn ông đang muốn báo tin gì đó với xóm làng. Những người đang chân tình dùng câu nói ấy che đi khoảnh khắc cảm xúc để nhắm vào những điều đang muốn nói với nhau.
Những người nhạy cảm với ngôn ngữ hiểu rằng: “Nè, nói nghe nè” là một ngôn ngữ của văn hóa dân quê “miệt vườn” Việt Nam, nói lên sự thân mật, gần gũi. Đặc biệt, câu nói ấy không tuân theo quy ước ngôn ngữ trong cách xưng hô (theo thứ bậc) giữa người nói và người nghe, nhưng điều đó cũng tạo ra khoảng cách. Một số người có thể coi việc dùng câu nói ấy là thiếu tôn trọng hoặc quá ngang hàng xưng hô-không cần biết lớn nhỏ, nhưng kỳ thực đó chỉ là một câu nói giao tiếp bình dân, thu hẹp ranh giới giữa mọi người và đưa họ đến gần nhau hơn.
Tìm hiểu về công việc và sự giao lưu trò chuyện… của Việt Thảo trước và đặc biệt là trong mùa đại dịch – phải cách ly này cho thấy một sự thật nổi bật: Việt Thảo là một bậc thầy trong việc tạo ra sự gần gũi và là người tiên phong. Anh có khả năng đặc biệt tạo ra kết nối với các thế hệ, từ giai đoạn sự kiện đến không gian mạng.
Việc anh sớm sử dụng phương tiện truyền thông mạng bắt nguồn từ màn ảnh trực tuyến gồm các hình ảnh hiện lên cùng nội dung, đã giúp anh tiếp tục giữ liên lạc với người hâm mộ lâu năm của mình – và thu hút cả khán giả trẻ là người Việt Nam thế hệ thứ hai ở hải ngoại và cả trong nước đồng hành trải nghiệm thật phong phú. Việt Thảo có thể không đạt nặng điều này, nhưng anh đã tinh tế khai thác, bước vào một thế giới văn hóa internet hiện phổ biến rộng rãi trên thế giới- trong thiên niên kỷ này-nhờ khả năng tạo cảm giác gần gũi ngay từ đầu. Chúng ta cùng khám phá điều này nơi đây.
Đại dịch Covid -19 đã làm trầm trọng thêm tình trạng xa cách vốn đã nổi bật và tồn tại trong xã hội của chúng ta. Nếu có bất cứ điều gì, khoảnh khắc tạm ngưng hoạt động này sẽ dần dần khó có cơ hội trở lại với đại chúng qua các show, tại rạp hay nơi các sân khấu Teletron Việt Thảo tham gia đều đặn … Vì vậy, chính đây là lúc phải tạo ra cơ hội tái thiết lập và hồi sinh các mối quan hệ. Mặc dù việc kiểm dịch đã làm gián đoạn hoặc tạm dừng hoàn toàn việc sản xuất chương trình văn nghệ, của nhiều người trong giới nghệ thuật và giải trí của người Việt, nhưng thật là lạ lùng… điều đó cũng chỉ chắp cánh- tăng thêm cơ hội cho MC Việt Thảo thêm gần gũi với khán thính giả mỗi ngày.
Phần 2: Tầm quan trọng của những “câu chuyện bên lề”, ẩm thực, văn hóa Việt thời hiện đại của chúng ta
Việt Thảo luôn đi theo lằn ranh giới giữa show trang trọng hay biểu diễn bình dân, cao cấp hay mộc mạc dễ gần gũi – một cách dễ dàng.
Sự kết hợp giữa cách diễn đạt hùng hồn, ân cần với khán giả và những câu hài- châm chọc ngắn gọn đã thể hiện sự ấm áp, dí dỏm và sự duyên dáng hài hước của anh ấy. Ngắm nhìn thành quả đồ sộ của anh trong hơn 40 năm qua mới biết: Việt Thảo có một khả năng khác biệt là lôi cuốn người ta lại gần nhau hơn. Cách tiếp cận cởi mở và niềm nở của anh khiến chúng ta ngay lập tức cảm thấy được chào đón và được mời tham gia vào một điều gì đó đặc biệt — từ câu lạc bộ hài kịch, gây quỹ trong cộng đồng, tiệc cưới trong phòng tiệc, phúc lợi nhà thờ, xây dựng chùa chiền, đến các vở diễn lớn của các trung tâm như Thúy Nga, Asia Entertainment và Vân Sơn (nơi anh từng là người dẫn chương trình kỳ cựu trong gần 20 năm).
Theo tìm hiểu với khán thính giả và các nhà tổ chức, các Chùa, nhà thờ..hiểu biết… Việt Thảo là MC duy nhất dẫn chương trình Tonight Show của riêng anh để sánh ngang với các chương trình truyền hình của Mỹ thu hút các nhà kinh doanh danh tiếng trong cộng đồng tài trợ..
Được mệnh danh là “đệ nhất MC”, Việt Thảo giờ đây đang hoàn thành một điều hiếm có và bất ngờ trên màn ảnh nhỏ: anh đang kết tụ lại kho lưu trữ những hy vọng, nỗi sợ hãi và sự khát vọng cho sinh hoạt văn nghệ được bảo tồn lưu truyền trong dân gian, tồn tại khắp năm châu bốn biển… của chúng ta.
Bộ sưu tập “Chuyện Bên Lề” [Những phóng sự bên lề] của Việt Thảo tạo ra một không gian chung cho nghệ thuật chia sẻ và gần gũi giản dị. Những câu chuyện bên lề” là một bức tranh ghép đầy màu sắc của những câu chuyện thu gọn có từng chủ đề, và mang nội dung hướng thượng… nhân bản như một câu chuyện về “một sư bà từng vượt biển lập chùa”, phóng sự thu góp được trên trăm ngàn đôla từ khắp thế giới..con đường phục vụ nhỏ tiểu bang này, thành phố ít vấp ngã; mang ý nghĩa nhân ái và mà không phải là nhắm vào lưu lượng truy cập chính. Cùng với sự kêu gọi, đóng góp các ngày tham gia, Việt Thảo lại còn xuất tiền túi ủng hộ đáng kể… như đáp đền trời đất và khán giả yêu thương mình.
Các câu chuyện có thể được chia nhóm thành ba chủ đề lớn: Chuyện ma, chuyện ẩm thực, và chuyện Việt Thảo phóng sự bên lề-nói chung như tản mạn hoặc tâm tình-trả lời các câu hỏi gửi vể.. Những câu chuyện này tạo thành một danh mục phong phú về kinh nghiệm cho cộng đồng người Việt trong và ngoài nước. Cả ba chủ đề này đều là phần mở rộng của khuôn khổ chương trình, như một diễn đàn để chia sẻ những suy nghĩ và cảm xúc cá nhân (tâm tình) rất được ưa thích.., nơi Việt Thảo sẽ đóng vai trò là chuyên mục tư vấn, là người bạn tâm giao đáng tin cậy không bao giờ vắng mặt…
Kiểu cách khá đơn giản mà vẫn thu hút một cách đáng ngạc nhiên. Với những câu chuyện ma quái, người ta viết gửi cho Việt Thảo những câu chuyện huyền bí do chính họ trải nghiệm hoặc do người thân quen kể. Với giọng đọc vang lên, Việt Thảo diễn đạt sự việc theo câu chuyện của tác giả qua giọng kể của chính anh, cuốn hút khán giả vào vòng tròn câu chuyện hư ảo – về cõi âm.
Việt Thảo luôn ghi hình, thâu âm rất gần máy quay trong một khuôn khổ hẹp có ánh đèn huyền ảo, các màn cửa có khi vô tình lay động – các âm thanh đến tự nhiên như gió hú, mưa lộp độp hoàn toàn là… tình cờ ma mị cũng thật là huyền bí – khó hiểu. Tiếng vang trong phòng dội âm giữa người viết-người kể và khán giả mang đến cho mỗi câu chuyện cá nhân có thêm tiếng vang đầy thú vị hào hứng, lẫn tranh luận…, một chiều hướng xã hội và cuộc sống rộng mở. Chúng xác thực và bình thường hóa những trải nghiệm âm u – mê tín – e dè.. hoặc sợ – ở một mức độ nào đó.
Vì những câu chuyện này đến từ những người Việt ở mọi lứa tuổi, nhiều hoàn cảnh và đến từ nhiều vùng miền khác nhau, mang đến cho khán giả những cái nhìn về cuộc sống khác. Các câu chuyện mang tính thông tin và đồng sáng tạo, mở rộng phạm vi địa lý cảm quan của cộng đồng người Việt trên thế giới. Những câu chuyện này tạo thành một thư viện lưu trữ phong phú về tín ngưỡng tâm linh của người Việt gắn liền với đất, biển, các thú vật miền quê – ông bà-và tổ tiên. Việt Thảo là người lưu giữ kho lưu trữ này. .. Vài trăm câu chuyện sẽ còn tiếp tục dự trù tới tháng 3-2021 theo thứ tự các câu chuyện gửi về…
Trong các phóng sự về ẩm thực, Việt Thảo đặt một món ăn (thường là vẫn còn nóng hổi) mà anh vừa chuẩn bị và trổ tài cho mọi người xem, sau đó thưởng thức với vẻ thích thú. Khi mô tả hương vị, mùi thơm, thành phần và nguồn gốc của nó, anh ăn rất tự nhiên, rất thích thú, nhai, húp và tạo ra những âm thanh phấn khích, những tiếng kêu “ui, cha!” mộc mạc miệt vườn.. Có người xem cũng chảy nước miếng, bởi vì đã từng ăn những món này trước đây, do mẹ hoặc bà của mình nấu. Hay chỉ đơn giản là niềm vui thích tuyệt đối của anh đối với món ăn khiến cho hành động xem mãn nhãn này trở nên vô cùng thú vị. Thông qua niềm vui ngẫu nhiên này , Việt Thảo mời chúng ta “cùng ăn và cùng thèm”. Nhưng nó không chỉ là thức ăn mà chúng ta thèm muốn. Việt Thảo kết hợp các thành phần của món ăn với di sản ẩm thực, con người và địa điểm để chạm vào lòng khán giả của mình và tạo ra một khung cảnh xã hội sống động.
Trong các tập phóng sự của Việt Thảo nói chung, anh đã tham gia chương trình ăn uống trên đường, thưởng thức bất cứ món ngon nào của địa phương và cộng đồng người Việt ở đó. Khán thính giả tham gia vào những chuyến khám phá của anh ấy về nhiều nơi trên thế giới, mặc dù khác nhau, nhưng lại là phần mở rộng của bản sắc Việt Nam của chúng ta. Một tình tiết đáng nhớ của Việt Thảo trên đường lang thang cho thấy một người đàn ông trung niên với niềm vui sướng của một đứa trẻ khi anh ta hái trái blueberry, dâu dại từ những bụi cây đầy gai bên đường ở thành phố Renton, tiểu bang Washington. Khán giả xem anh ấy đưa hết quả này đến quả khác vào miệng với niềm vui thuần khiết, giản dị, nhưng gợi lại một mùa Hè tháng Tám thời thơ ấu của chính người xem.
Hình thức mỗi kỳ kể chuyện với dẫn giải tưởng như đơn giản, nhưng thực ra có chất chứa từng nội dung ý nghĩa cần thiết, tích cực và diễn tả như gói bọc bàng giấy bạc sáng lóng lánh. Rõ ràng rằng từng câu chuyện có nội dung sâu sắc, không chỉ đơn thuần để giải trí mà thôi!
Những câu chuyện này đưa đến các dịch vụ xã hội quan trọng, bị bỏ qua. Những khán giả lớn tuổi của Việt Thảo, những người đã không còn mặn mà với thức ăn, sẽ xem chương trình và có thêm hứng thú với việc ăn uống. Việt Thảo gợi cho họ những cảm giác về hương vị khi anh trở thành người bạn cùng ngồi trong bữa ăn tối của biết bao nhiêu gia đình người Việt… Trẻ em sẽ xin và nhắc, vùng vòi vĩnh bố mẹ nấu từng món ăn mà chúng thấy Việt Thảo ăn ngon thiệt… trên màn ảnh. Việt Thảo đã không ngừng tạo cơ hội gần gũi của gia đình, gợi cho người xem nhớ lại thời gian và địa điểm khi họ ăn cùng món ấy với người thân yêu và ôn lại cảm giác thân thuộc.
Tương tự, phải nhắc đến những câu chuyện ma, Việt Thảo kể cho chúng ta nghe, không nhằm mục đích kinh dị. Thay vì mang đến cảm giác rẻ tiền, những câu chuyện thực sự có tác dụng nhẹ nhàng. Một số người hâm mộ đã nhận xét rằng những câu chuyện ma giống như một liều thuốc an thần giúp họ xoa dịu nỗi lo lắng và giúp họ dễ ngủ hơn vào ban đêm, bằng giọng văn đọc nhẹ nhàng, êm đềm và đều đều của Việt Thảo. Các câu chuyện góp phần tạo nên một vũ trụ quan Việt Nam phong phú, bao gồm cả chiều hướng tâm linh, chắc chắn, nhưng chúng cũng mang lại sự an ủi trần thế qua truyền thống truyền miệng. Ở một khía cạnh nào đó, những câu chuyện ly kỳ chỉ là phương tiện cho thói quen kể chuyện đời xưa, và thực hiện sứ mệnh duy trì, nối kết con người lại gần với nhau, bởi đã dần mất đi trong cuộc sống hiện đại vội vã của chúng ta. Từ mình lần cuối cùng ai đó kể cho bạn nghe một câu chuyện vào ban đêm là khi nào?
Đến hiện tại, Việt Thảo đã cho ra hơn 2000 video và 1297 tập phim “Chuyện Bên Lề” hoặc trò chuyện trên TV. Lịch trình đăng tải của anh ít nhiều đều đặn trong suốt nhiều năm, nhưng trong những tháng xảy ra đại dịch này, mức độ lên sóng của anh đã tăng gấp ba lần. Việt Thảo đều đặn mang đến cho chúng ta nội dung mới mỗi ngày. Giống như một người linh mục sùng đạo, anh hẹn đọc (và ghi âm) một hoặc ba câu chuyện ma mới cho thính giả của mình vào lúc 21h mỗi đêm, khi màn đêm buông xuống và thế giới chìm vào yên lặng. Để giữ cho bầu không khí phù hợp với câu chuyện ma, anh đóng hết cửa sổ và kéo màn, tắt tất cả đèn và rút phích cắm của những thiết bị ồn ào nào có thể phá vỡ không gian thiêng liêng dành riêng cho khán giả của anh.
Những người xem tinh ý sẽ nhận thấy rằng cùng với việc đăng tải hàng ngày, các câu chuyện bên lề đã tập trung hơn vào việc nấu nướng tại nhà, hoặc chia sẻ tại bàn vào ban ngày, và về những câu chuyện ma tại đầu giường vào ban đêm. Họ thân mật gần gũi hơn để cùng nghe. Trong cuộc trò chuyện của chúng tôi, Việt Thảo bày tỏ rằng nhu cầu cung cấp cho người xem những câu chuyện thậm chí còn lớn hơn trong giai đoạn cô lập căng thẳng này. Mặc dù đại dịch đã ngăn chậm quá trình sản xuất của nhiều nghệ sĩ và nghệ sĩ biểu diễn, nhưng điều đó đã thúc đẩy Việt Thảo nỗ lực tạo ra những nội dung nhất quán để mang lại cho người xem sự thích thú hoặc giúp họ cảm thấy được kết nối. Đối với Việt Thảo, có một khía cạnh công dân rõ ràng trong công việc của mình. Đối với anh, các phương tiện truyền thông xã hội cung cấp các cách thức để phục vụ cộng đồng chứ không phải để tăng lợi ích bản thân. Điển hình như các buổi trò chuyện với nhân vật nổi tiếng, ca sĩ đang được nói tới- đó là dịp Việt Thảo mở ra từng câu chuyện đời riêng, người trả lời cũng có cười vui- có giàn dụa nước mắt qua tuổi thơ, đến năm tháng thành công và ca hát. Các ca sĩ và nghệ sĩ có cơ hội được mời tham gia Show Việt Thảo mãi là những kỷ niệm và dấu tích một chặng đường nghệ thuật thành danh của họ…
Phần 3: Phương pháp tiếp cận lâu dài của Việt Thảo: Tập trung vào khía cạnh xã hội của truyền thông
Các nghệ sĩ Việt Nam chỉ mới bắt đầu thành lập các kênh YouTube của họ trong những năm gần đây, phần lớn là để làm thông tin cho công việc. Đại dịch đã thôi thúc họ sử dụng mạng xã hội theo những cách khác để thu hút khán giả của họ. Ví dụ, ca sĩ Thế Sơn bắt đầu thành lập kênh của anh vào năm 2015, đăng một số video căn bản về các buổi biểu diễn của anh vào những năm trước, và một vài video anh hát trực tiếp cho khán giả của mình. Gần đây hơn, trong lần phát trực tiếp buổi hòa nhạc tại phòng khách, anh ấy đã hát một bài hát dành tặng cho những người đang ở tuyến đầu của đại dịch. Nghệ sĩ cải lương, dân ca Ngọc Huyền bắt đầu kênh YouTube của cô vào năm 2016, cũng như một cửa hàng của cô mang tên Extensive (cô đã hát chèo lần đầu trên sân khấu vào năm 1985, ở tuổi 15). Trong năm 2017, cô bắt đầu thực hiện một vài buổi livestream, nhưng những buổi này còn thưa thớt. Gần đây hơn, Ngọc Huyền đã bắt đầu mời khán giả vào cuộc sống cá nhân của cô ấy: mua sắm với mẹ (như đeo khẩu trang trong đại dịch này), hoặc vào bếp nhà, nơi cô cùng mẹ biểu diễn nấu món ngon Việt Nam, bún riêu cua.
Việt Thảo là người đầu tiên sử dụng YouTube như một nơi kết nối trực tiếp với khán giả trước khi nó phổ biến. Đối với bối cảnh, YouTube được thành lập vào năm 2005; Việt Thảo có kênh riêng vào năm 2009 và bắt đầu tăng thêm video vào năm 2010. Lúc đầu, giống như các nghệ sĩ khác, anh sử dụng YouTube làm danh mục trình diễn của mình với Vân Sơn và những người khác. Chương trình sớm trở thành một chương trình thư tín lưu động. “Chuyện Bên Lề” là một cách để Việt Thảo trả lời hiệu quả các câu hỏi và nhận xét từ nơi những người hâm mộ của mình, đồng thời trả lời những lời câu hỏi ân cần của họ về lời khuyên về cuộc sống và tình yêu. Thay vì viết lại, anh ấy trả lời khán giả của mình ngay lập tức trên máy quay. Anh ấy đã làm điều này từ bất cứ nơi nào cả khi anh tình cờ đi du lịch trên thế giới để tổ chức các show, các sự kiện, gây quỹ từ thiện và các chương trình sân khấu lớn.
Những bắt đầu như một chuyên mục tư vấn “Thân mến gửi MC Việt Thảo” đã phát triển thành một mối quan hệ tự nhiên, thân mến mở rộng với những câu chuyện chia sẻ, kinh nghiệm sống và cùng xem các bữa ăn. Việt Thảo đã liên tục sử dụng YouTube như một nền tảng để tương tác trực tiếp với khán giả của mình ngay từ đầu, mời họ lên đường cùng mình, đến những nơi khác nhau trên thế giới, vào khách sạn, nhà hàng, phòng sinh hoạt và cuối cùng, đến bàn ăn của mình. Mặc dù chương trình đã phát triển thành các chuỗi câu chuyện ma, các món đồ ăn và trò chơi du lịch riêng biệt, tất cả đều là sự nới rộng của khuôn khổ và ý định ban đầu của chương trình – một không gian thân mật để chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc.
Mặt khác một số nghệ sĩ Việt hạn chế chia sẻ trên mạng xã hội vì cho rằng nó có thể làm giảm giá trị và hình ảnh của họ. Đây không phải là trường hợp của Việt Thảo. “Ngay cả khi chỉ gây cười bằng một đoạn video quay cảnh bạn cắt tóc khác lạ trong đại dịch, nó cũng đáng giá. Làm cho ai đó bật cười và mang lại cho họ một chút niềm vui trong ngày, điều đó luôn đáng giá. Những hành động nhỏ nhất đều có ý nghĩa ”. Việt Thảo ít tự coi trọng về bản thân hơn một số người tự cho mình là nghệ sĩ sân khấu và xem những hình thức tham gia “có vẻ thấp kém” như vậy. “Nếu nó mang lại cho mọi người niềm vui, tại sao không làm điều đó?” Anh nhận xét.
Sự khác biệt giữa hành động phục vụ và hành động thương mại nằm ở mục đích và ý định: “Nếu mục đích của bạn chỉ là có một buổi trình diễn với một số nội dung hào nhoáng để thu hút doanh thu thì nó chẳng đi đến đâu. Nhưng nếu bạn bắt đầu với mục đích vì khán giả và nghĩ về điều gì sẽ mang lại cho họ niềm vui lớn nhất, giá trị nhất khi họ được thưởng thức, bạn sẽ đi đúng đường.” Trong khi một số người trong giới kinh doanh giải trí quan niệm cách kiếm tiền từ dàn sao thì Việt Thảo khẳng định nghệ sĩ nên bớt nghĩ về bản thân và cân nhắc những cách có thể mang lại niềm vui cho khán giả. Anh sử dụng một phép tương tự về thực phẩm: “Bạn phải tạo ra một món ăn xứng đáng và phù hợp để phục vụ mọi người. Một cái gì đó mà họ thực sự có thể thưởng thức. Định dạng của chương trình Tonight Show của anh ấy là bằng chứng của kiểu suy nghĩ này: một người dẫn chương trình, chỉ một ca sĩ hoặc khách mời đặc biệt, một ban nhạc đầy đủ, một khán giả trực tiếp và một giờ tham gia chất lượng. Cách tiếp cận ân cần này thể hiện sự tôn trọng đối với khán giả vì đó là được xem là một màn diễn nhập vai; khác với các chương trình sân khấu lớn, đôi khi có thể cảm thấy giống như một bữa tiệc buffet đồ ăn nhanh của những người nổi tiếng và cuộc thi hoa hậu hơn là một bữa ăn thoải mái đúng nghĩa.
Phần 4: Việt Thảo the “OG Mukbanger” và ASMRtist
Cách giao tiếp cởi mở, không nặng về hình thức của Việt Thảo khiến anh trở nên vô cùng thu hút khán giả nhỏ tuổi. Việt Thảo có thể không biết điều này: với các chương trình phát sóng về ẩm thực, anh đã khai thác vào một nền văn hóa phụ phổ biến trong giới trẻ đang rộ lên trên mạng trong những năm gần đây. Những gì anh ấy đã làm trong gần một thập kỷ để phục vụ người hâm mộ của mình, hiện là một phần của xu hướng truyền thông trực tuyến khổng lồ mà các nhà thương mại có tên tuổi đã cố gắng tận dụng trong vài năm qua.
Subtle Viet Traits là một nhóm Facebook cá nhân hỗ trợ cộng đồng về bản sắc Việt Nam; có hơn 93K thành viên. Một bài đăng ngày 19 tháng 8 năm 2020 của một thành viên tinh tường nói rằng: “Thần tượng của tôi thực sự đang làm video mukbang mà anh ta vô tình không biết điều đó.” Bài đăng có ảnh chụp màn hình của Việt Thảo từ tập 685 của Chuyện Bên Lề, “Cách làm VỊT QUAY THƠM GIÒN tại EDEN SIÊU THỊ ở VIRGINIA, USA”
Các bình luận được tạo ra từ bài đăng này cũng như hồ sơ của những người bình luận cung cấp một số thông tin chi tiết thú vị. 90% là người Việt xa xứ, thế hệ thứ hai (người Việt hải ngoại) ở độ tuổi 20; những người còn lại ở độ tuổi 30. Có một số bình luận như “Bố mẹ tôi xem chú ấy hoài luôn!” và “Mẹ tôi thích xem chú này!” để khẳng định rằng Việt Thảo rất nổi tiếng trong thế hệ lớn tuổi. Các bình luận khác nổi bật hơn, như: “Ông ấy là một huyền thoại”; “Tôi ngưỡng mộ người đàn ông đó”; “Một huyền thoại. Tôi muốn ăn bất cứ thứ gì ông ấy đang ăn ”; “Việt Thảo là Bố của tôi”; và một số tuyên bố rằng Việt Thảo là “The OG!”
OG, hay “xã hội đen gốc”, là một thuật ngữ tiếng lóng để chỉ những người cực kỳ đặc biệt, chân thực, hoặc “xưa cũ”. Mặc dù nó có nguồn gốc từ văn hóa băng đảng, nhưng nó đã trở thành một cách ám chỉ hoặc thể hiện sự tôn trọng đối với một người là chuyên gia trong bất kỳ khía cạnh nào của cuộc sống. Được sử dụng một cách nghiêm túc, nó thể hiện sự ngưỡng mộ đối với một người được coi là ấn tượng. Nếu một thứ gì đó là OG, thì đó là thứ đầu tiên của loại này hoặc duy nhất — nghĩa là, nguyên bản. Điều rõ ràng từ luồng bình luận là một thế hệ trẻ Việt Nam cũng biết và yêu mến Việt Thảo. Thật vậy, họ xem anh ấy như một huyền thoại và một người đi trước. Mặc dù Việt Thảo có thể không biết được điều này (và đó là một phần của sự thu hút của anh ấy), nhưng các video về món ăn trên YouTube của anh ấy thuộc một loại tiểu văn hóa internet phổ biến rộng rãi.
“Mukbang” là sự kết hợp của các từ tiếng Hàn có nghĩa là “ăn” (meokneun) và “phát sóng” (bangsong), và đề cập đến các chương trình ăn uống trực tuyến trong đó một cá nhân ăn một phần lớn thức ăn trước máy quay trong khi tương tác với người xem. Việt Thảo đã vui vẻ chia sẻ bữa ăn của mình với khán giả kể từ năm 2014 (một tập phim đặc biệt cho thấy anh ấy đang hái một quả ổi từ vườn của mình và sung sướng cắn giòn tan trái ổi ngon lành). Hiện đã có những nghiên cứu khám phá tâm lý về hiện tượng này của những người bị ám ảnh khi xem các chương trình truyền hình về ăn uống. Mặc dù thể loại này lần đầu tiên bắt đầu ở Hàn Quốc cách đây một thập kỷ, nhưng giờ đây nó đã trở nên phổ biến rộng rãi ở một số quốc gia khác; hàng trăm nghìn truy cập internet mỗi ngày để xem các video về ăn uống. Mức độ phổ biến của Mukbang tăng lên trên toàn thế giới khi một Youtuber người Mỹ giới thiệu nội dung này đến các nước phương Tây vào năm 2015 kèm theo bình luận.
Một bản tóm tắt về học thuật và phi học thuật chỉ ra rằng người ta theo dõi mukbang vì lý do xã hội, mục đích ăn uống và / hoặc như một chiến lược thoát ly / bù đắp. Các nghiên cứu phát hiện ra rằng xem mukbang dường như có những lợi ích bao gồm giảm bớt cảm giác cô đơn và cách ly xã hội, tăng niềm vui khi ăn cùng bạn bè và xây dựng cảm giác thân thuộc thông qua một cộng đồng ảo. Một số giả thuyết cho rằng xem video mukbang là một chiến lược đối phó với việc ăn một mình, ngày càng phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới. Xem những loại video này thỏa mãn mong muốn được ăn cùng bạn. Người xem cảm thấy sự gần gũi về mặt tình cảm, như thể họ đang dùng bữa với một người bạn. Nhiều bình luận của người xem trên video ẩm thực của Việt Thảo cho rằng họ cũng nên sử dụng chức năng này: “Hên quá… tới giờ ăn trưa rồi… vừa ăn vừa xem chú nên bớt thèm…” … vừa ăn vừa xem thấy đỡ thèm … Trong các video ẩm thực này, camera luôn được đặt ở góc nhìn phẳng phía trước với nửa chiếc bàn hiện rõ, khiến người xem có cảm giác như đang ngồi cùng bàn. Việt Thảo.
Các video về ẩm thực của Việt Thảo dường như giúp thỏa mãn cơn đói về thể chất và tinh thần bằng cách tạo ra cảm giác gần gũi với xã hội và thân thuộc với những người xem khác. Những món ăn anh tâm đắc là những món mà chúng ta quen thuộc, hay yêu thích của người dân Việt Nam: mận tháng sáu ngâm xoài xanh chấm muối ớt, vịt quay, canh bí nấu sườn heo, mướp đắng xào thịt bò và tỏi… và nhiều món nữa. Những món ăn này đại diện cho một phần mở rộng của di sản ẩm thực của chúng ta, được xác nhận trong thế giới rộng lớn hơn. Việc xem Việt Thảo dùng bữa như thế này mang lại cảm giác ăn cùng nhau, đồng thời chia sẻ niềm vui của anh ấy gián tiếp thúc đẩy sự gần gũi giữa những người xem. Người xem cũng có thể tương tác và giao tiếp với nhau vì một mối quan tâm chung, điều này thúc đẩy cảm giác vui vẻ và nâng cao. Mặc dù người xem có thể không biết nhau, nhưng họ có thể cảm nhận được sự hiện diện của những người xem khác qua màn hình trò chuyện hoặc nhận xét và cứ liên tục tăng cao lượt thích “Like”, điều này tạo cảm giác gắn bó với nhau.
Một số nhà nghiên cứu cũng đưa ra giả thuyết rằng nhiều người xem video mukbang như một cách thoát ra ngoài hoặc chiến lược bù đắp. Người xem muốn quan sát ai đó ăn các loại thức ăn khác nhau vì họ không thể tiếp cận nhiều loại thực phẩm (ví dụ: vì họ là bệnh nhân của bệnh viện hoặc vì bất kỳ lý do sức khỏe nào, đã chán ăn). Một người xem nhận xét: “Chú ơi! chú có tuổi như vậy mà thấy chú ăn rất ngon và ăn khá nhiều! Con còn trẻ năm nay mới 30 tuổi mà rất hay bị đầy bụng nên món ăn thích cũng vẫn phải ăn cho đỡ thèm”. Việc Việt Thảo ăn uống thỏa mãn niềm mơ ước của một số người muốn nhìn thấy anh ăn những thứ mà họ có lẽ không thể có được vào lúc này. Một người xem năn nỉ: “Chú ơi ăn bánh tráng cuốn rau sống thịt heo (tai heo) chấm mắm pha đi ạ”. Có rất nhiều yêu cầu khác muốn xem Việt Thảo ăn các món ăn từ các vùng miền đặc trưng của Việt Nam, điều này xác thực bản sắc và cảm giác thân thuộc ở một số khía cạnh.
Được biết, người xem mukbang rất thích thấy mọi người ăn uống ồn ào và thể hiện niềm vui. Việt Thảo ăn tự nhiên. Anh ấy thường nhai và húp một cách ồn ào, và tạo ra những biểu hiện sướng vì ngon miệng: “ ui, cha… ngon quá… mmm… ” Một nghiên cứu về cách mukbang đang thay đổi giao tiếp kỹ thuật số cho thấy rằng người xem có được niềm vui đặc biệt từ cảm giác nhìn thấy ai đó vừa ăn vừa nghe đến âm thanh ăn uống của họ. Người viết khẳng định rằng những âm thanh này gợi ra phản ứng “kinh mạch cảm giác tự động” (ASMR), một cảm giác thư giãn sâu, đặc trưng bởi đầu và da sẽ ngứa ran, gây cảm giác ưa thích. Hãy coi nó giống như cách mát-xa da đầu tốt nhất mà bạn từng trải qua.
Theo các nhà thần kinh học hiện đang nghiên cứu hiện tượng này, hiệu ứng ASMR râm ran được kích hoạt bởi một số loại lời nhắc hình ảnh và âm thanh, bao gồm lời bình luận bằng giọng nói nhẹ nhàng và âm thanh ăn uống làm tăng cảm giác của người xem ngay lập tức. Các nhà tiếp thị thương hiệu tiêu dùng đã tham gia vào xu hướng ASMR đang phát triển trong những năm qua, cố gắng tạo ra trải nghiệm sống động thông qua các kích thích âm thanh và tận dụng sự tương tác sâu hơn. Một trong những bình luận của fan Việt Thảo: “ Con là Fan của ASMR nên thích coi mấy video kiểu này ‘. Việt Thảo vừa tình cờ nắm được một trong những xu hướng trực tuyến đang phát triển và phổ biến nhất trong 5 năm qua – đơn giản bằng cách làm đúng những gì anh ấy luôn làm: chia sẻ cởi mở với niềm vui chân thành.
Độ dài của các câu chuyện bên lề của Việt Thảo (từ 30-60 phút) và hình thức của chúng (thường không vội vã, thân mật, trực tiếp) dường như góp phần vào hiệu ứng thư giãn này. Các video yêu cầu người xem quay chậm lại, dành thời gian ngồi với ai đó và chỉ lắng nghe. Hiệu ứng ASMR của những câu chuyện bên lề của Việt Thảo có thể giúp giảm bớt những căng thẳng trong cuộc sống có nhịp độ nhanh của chúng ta. Nhìn ai đó thực sự ngồi xuống và thưởng thức bữa ăn hoặc nghe ai đó kể chuyện cho bạn vào ban đêm có thể giúp giảm bớt lo lắng bằng cách tạo ra cảm giác bình tĩnh và gần gũi. Hơn bao giờ hết, các chức năng liên kết xã hội của kể chuyện và chia sẻ thức ăn có thể là liều thuốc giải độc cho thế giới lo lắng và cô lập hiện tại của chúng ta.
Phần kết: Lời kêu gọi hành động dành cho các nghệ sĩ trong thời đại dịch Covid-19
“Bất kể là bạn làm một điều gì, bạn cần phải mang cả trái tim mình vào việc đó. Cho dù bạn giỏi đến đâu cũng không đủ nghĩa là bạn đã làm được thành quả tốt đẹp, nếu bạn chưa đem hết tâm huyết của mìn vào đấy, thì công việc sẽ không còn ý nghĩa nữa. Đó là sự khác biệt giữa kỹ thuật (kỹ năng) và cảm giác chân thành”.
Việt Thảo khẳng định sẽ tái tạo được sự gắn bó trở lại giữa nghệ sĩ và khán giả, đặc biệt là trong thời kỳ đại dịch. Anh đặt ra suy nghĩ này vì nó liên quan đến những người nghệ sĩ: “Thay vì chỉ nghĩ đến lợi ích của bản thân, hãy nghĩ đến cách bạn có thể phục vụ mọi người, cho vô số người xung quanh ta trong đại dịch này. Họ cần nghe một bản nhạc, được nghe một giọng hát, một câu chuyện, một người bạn tâm tình, sẻ chia. Bạn cũng chẳng nhất thiết cần tới một sân khấu nữa mới có thể trình diễn…Nhiều phương tiện để thực hiện điều này đều đã có sẵn để mình tận dụng. Bạn không cần một giai đoạn để cung cấp các dịch vụ này. Các nghệ sĩ nên cần sinh động và góp công sức với những người đang ở tuyến đầu của đại dịch. Không chỉ cống hiến giống như y sĩ hay y tá, nhưng vẫn có thể bằng cách sử dụng tiếng hát, gửi gấm các câu chuyện khích lệ, động viên….. để mang lại cho mọi người cảm giác vui vẻ, lạc quan.. kết nối hoặc hàn gắn những khủng hoảng dễ đổ ra bệnh tinh thần… đó là công việc của người nghệ sĩ. ”
Việt Thảo bác bỏ quan điểm cho rằng đại dịch sẽ ngăn trở các nghệ sĩ tiếp tục công việc của mình: “Nếu bạn đặt hết tâm huyết của mình vào việc phục vụ người khác, bạn có thể sáng tạo và liên tục có tiết mục cống hiến dù bạn ở trong hoàn cảnh nào”.
Sau 40 năm trong bất cứ ngành nghề nào, nhiều người bắt đầu mất đi sự phù hợp vì thế giới đã thay đổi quá nhiều hoặc vì họ đã mất đi sự liên lạc với khán giả của họ. Đối với MC Việt Thảo thì không.
Cách trao đổi thân mật, thường tình không kiểu cách của anh vẫn không thay đổi trong những năm qua. Nếu có, công việc của anh đã phát triển thành những cách hài hòa cống hiến mà luôn chia sẻ trải nghiệm thêm phong phú hơn. Trong lần đầu tiên anh xuất hiện trên sân khấu trước khán giả, MC Việt Thảo đã chuyển biến linh hoạt vào không gian của thế giới chúng ta, đường phố của chúng ta, nhà của chúng ta và dựa theo thời đại kỹ thuật điện toán. Mà Việt Thảo đã chuyển trọng tâm từ người trình diễn sang con người đời thường từng ngày đi bên đời- Thế thôi!
Cuộc trò chuyện cho loạt bài phoảng vấn của chúng tôi với Việt Thảo hiển nhiên minh chứng cho thấy rõ được rằng: nếu những câu chuyện, tiếng nói và cách giao tiếp của nghệ sĩ như Việt Thảo là cần thiết trong xã hội chúng ta, trước cơn sốt đại dịch từ đầu tháng 3-2020, khi Việt Thảo bị kẹt lại Virginia… Thì giờ đây triết lý ứng xử đó lại càng quan trọng cần thiết và ý nghĩa hơn bao giờ hết.
***
Bài viết bằng Anh ngữ của Tiến Sĩ Cao Trang. NVTB biên tập thực hiện toàn chương trình, lần lượt trên báo giấy Người Việt Tây Bắc và một số trang WEB hoặc trang báo Việt-Anh các nơi. Phần Việt ngữ và Anh ngữ đều có phổ biến và lưu trữ trên website và Facebook Nguoi Viet NW.
Chương trình này có sự tham gia của công ty Facebook để được quảng bá rộng rãi.
