Hoa Kỳ chuẩn bị giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc về khoáng sản đất hiếm với Dự luật Khoáng sản mới được đề xuất vào đầu tháng 9/2020, cung cấp các ưu đãi về thuế cho các công ty Mỹ sản xuất đất hiếm trong nước. Ngoài ra, Úc đang ở vị trí quan trọng để sản xuất đất hiếm cho Hoa Kỳ thay cho Trung Quốc.
Các nghị sĩ Texas Lance Gooden và Vicente Gonzalez đã đề xuất luật mới để khuyến khích hơn nữa sản xuất đất hiếm tại địa phương và tìm nguồn cung cấp các kim loại quan trọng từ những nơi khác ngoài Trung Quốc.
Dự luật lưỡng đảng, được gọi là Đạo luật Đòi lại Đất hiếm của Mỹ (RARE), đã thu hút được sự ủng hộ từ các đại diện của Đảng Dân chủ và Cộng hòa, cũng như Thượng nghị sĩ Ted Cruz của Texas. Về cơ bản, luật đưa ra các ưu đãi về thuế cho các công ty sản xuất khoáng sản đất hiếm trong nước.
Đảm bảo chuỗi cung ứng cho các nguyên tố đất hiếm được đặt tại Hoa Kỳ
Nghị sĩ Gooden cho biết việc tìm một nguồn cung cấp đáng tin cậy cho những loại vật liệu này là điều cần thiết cho cả nền kinh tế và an ninh của Mỹ. “Chúng ta không cần phải dựa vào Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) về công nghệ truyền thông và quân sự quan trọng của chúng ta”, dân biểu Gooden nói.
Ông nói: “Năng lực công nghệ trong tương lai của chúng ta sẽ phụ thuộc vào khả năng của chúng ta trong việc xây dựng một môi trường kinh tế thuận lợi để thúc đẩy sản xuất trong nước các nguồn tài nguyên này”.
Thượng nghị sĩ Ted Cruz (R-TX) cũng đã đưa ra một dự luật tương tự vào tháng 5/2020 (Đạo luật Onshoring Rare Earths (ORE), và ủng hộ dự luật Gooden-Gonzalez, trong đó nêu rõ: “Chúng ta phải thực hiện tất cả các phương pháp trên để đảm bảo toàn bộ chuỗi cung ứng cho các nguyên tố đất hiếm và khoáng chất quan trọng được đặt tại Hoa Kỳ, và tôi tự hào dẫn đầu nỗ lực này cùng với Đại diện Gooden”.
Năm thành viên khác của Hạ viện Texas cũng đã đồng ủng hộ Đạo luật RARE.
Vai trò của tập đoàn Lone Star State trong ngành công nghiệp đất hiếm sẵn sàng phát triển nếu Mỹ có thể giảm bớt sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Năm ngoái, Tập đoàn Blue Line của Texas và Công ty Lynas của Úc đã công bố kế hoạch mở rộng một cơ sở chế biến đất hiếm ở Hondo, phía tây San Antonio.
Vào cuối tháng 7, Lynas được cho là đã ký hợp đồng với Bộ Quốc phòng Mỹ (DOD) để phát triển cơ sở phân tách.
DOD cũng thông báo vào tháng 7/2020 rằng họ đang sử dụng Đạo luật Sản xuất Quốc phòng để ký hợp đồng trị giá 28,8 triệu USD với Tập đoàn Khai thác Thành thị ở Austin để “hỗ trợ phát triển nguồn nội địa cho nam châm vĩnh cửu đất hiếm Neodymium Iron Boron (NdFeB)”.
Tầm quan trọng của khoáng chất đất hiếm
Khoáng chất đất hiếm – còn được gọi là nguyên tố đất hiếm (REE) – đề cập đến một nhóm 17 kim loại quan trọng đối với công nghệ cao cấp, các giải pháp môi trường và phát triển vũ khí.
Mặc dù gọi là “đất hiếm”, những khoáng chất này không phải là đặc biệt hiếm, mà bởi vì quá trình chiết xuất chúng khá phức tạp và chúng rất khó tìm thấy với số lượng quy mô.
Tuy nhiên, trong khi khó thu thập được, những khoáng chất này ngày càng trở nên quan trọng đối với thế giới của chúng ta khi công nghệ tiếp tục phát triển và các quốc gia tìm kiếm nhiều giải pháp năng lượng sạch hơn.
Những khoáng chất này có rất nhiều công dụng. Máy tính, điện thoại thông minh, máy ảnh kỹ thuật số và đèn LED đều hoạt động với sự trợ giúp của REE trong đất hiếm. Hơn nữa, các hợp chất REE được sử dụng để chế tạo tuabin gió và pin cung cấp năng lượng cho xe điện.
Những khoáng chất này có công dụng quan trọng trong sản xuất vũ khí quốc phòng. Công nghệ quân sự như vũ khí dẫn đường chính xác, hệ thống dẫn đường và dẫn hướng, kính nhìn ban đêm đều được sản xuất bằng REE. Các khoáng chất được sử dụng để sản xuất tuabin động cơ phản lực, máy bay không người lái và thậm chí cả các bộ phận của tàu con thoi.
Do đó, với căng thẳng địa chính trị gia tăng, không có gì ngạc nhiên tại sao những kim loại này lại được các quốc gia đánh giá cao đến vậy – và tại sao Hoa Kỳ muốn “loại bỏ” Trung Quốc cho chuỗi cung ứng đất hiếm.
Trung Quốc còn là ‘bá chủ’ đất hiếm REE?
Hiện nay, Trung Quốc sản xuất khoảng 80% tài nguyên đất hiếm trên thế giới. “Gã khổng lồ phương Đông” này sản xuất khoảng 120.000 tấn khoáng chất đất hiếm vào năm 2018 và 132.000 tấn vào năm 2019. Trung Quốc từng được xem là “bá chủ” sản xuất đất hiếm REE
Mặc dù chỉ đứng thứ sáu trên toàn cầu về dự trữ REE, Úc lại là nhà sản xuất lớn thứ hai của các kim loại này vào năm 2018, sản xuất 21.000 tấn. Năm 2019, Úc đứng thứ tư về sản lượng đất hiếm, trong đó Hoa Kỳ giành vị trí thứ hai với sản lượng 26.000 tấn.
Tuy nhiên, Trung Quốc cũng là nước tiêu thụ REE lớn nhất – có nghĩa là mặc dù nỗ lực tăng cường sản xuất, Hoa Kỳ sẽ cần phải chuyển sang các nguồn bên ngoài để đảm bảo có thể theo kịp Trung Quốc về sử dụng đất hiếm.
Với mối quan hệ căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc vì các cáo buộc xung quanh đại dịch viêm phổi Vũ Hán, vấn đề Biển Đông và cuộc chiến thương mại kéo dài 18 tháng, có khả năng Mỹ sẽ muốn quay sang một nước đồng minh có cùng lợi ích và có mối quan hệ tương tự với Trung Quốc cho các giao dịch REE.
Điều này giúp Úc có khả năng kiếm tiền từ sản lượng đất hiếm. Chính phủ Liên bang đã giới thiệu “Chiến lược Khoáng sản Quan trọng” của riêng mình vào tháng 3 năm 2019 để hỗ trợ thăm dò, khai thác và sản xuất các khoáng sản quan trọng này.
‘Gạt bỏ’ Trung Quốc, Hoa Kỳ bắt tay hợp tác với Úc
Công ty khai thác đất hiếm lớn nhất của Úc là Lynas Corp (LYC), cũng là nhà sản xuất đất hiếm lớn nhất thế giới bên ngoài Trung Quốc. Công ty đã chào hàng dự án Mt Weld ở Tây Úc như một trong những mỏ đất hiếm cao cấp nhất trên thế giới. Trong năm tài chính 2020, Lynas đã sản xuất khoảng 14.500 tấn oxit đất hiếm (REO).
Công ty xử lý REO đã được khai thác tại nhà máy tập trung của riêng mình gần Laverton, sau đó chuyển khoáng chất đến Nhà máy Vật liệu nâng cao Lynas (LAMP) ở Malaysia, nơi họ tinh chế sản phẩm hơn nữa.
Tuy nhiên, công ty đã không thể thoát khỏi tình trạng ngừng hoạt động do COVID-19 gây ra, và Lynas đã phải ngừng sản xuất từ tháng 3 đến tháng 5/2020 và chỉ bắt đầu lại hoạt động với tỷ lệ sản xuất 70%.
Lynas có vốn hóa thị trường 2,25 tỷ USD với cổ phiếu hiện đang giao dịch quanh mức 2,50 USD/lần.
Công ty Khoáng sản Chiến lược Úc (ASM) đang nỗ lực tận dụng nhu cầu ngày càng tăng về khoáng sản đất hiếm thông qua dự án Dubbo lớn ở New South Wales. ASM được xem như một công ty vật liệu quan trọng với tài khoản 20 triệu USD và không có nợ.
Hồi tháng 3/2020, Tài trợ Xuất Khẩu Úc – Export Finance Australia (EFA) cho biết sẽ hỗ trợ tài chính cho dự án đất hiếm Dubbo như một phần trong chiến lược khoáng sản quan trọng của chính phủ.
ASM tin rằng dự án Dubbo sẽ là nguồn tài nguyên đất hiếm quan trọng có thể sản xuất một triệu tấn mỗi năm trong vòng đời khổng lồ 75 năm của mỏ. ASM có vốn hóa thị trường là 260,72 triệu USD.
Hướng tới các doanh nghiệp vốn hóa nhỏ, RareX (REE) đang nỗ lực phát triển một số mỏ đất hiếm trên khắp nước Úc.
Xa nhất trong số này, Dự án Đất hiếm Dãy Cummins, nằm ở vùng Đông Kimberly của Tây Úc. Đây là một trong hai mỏ đất hiếm duy nhất được biết đến có chứa cacbonatit ở Úc. Dự án có nguồn tài nguyên là 13 triệu tấn với 1,13% tổng số oxit đất hiếm (TREO).
Với vốn hóa thị trường 26,36 triệu USD và cổ phiếu trị giá khoảng 7 xu mỗi cổ phiếu, RareX hy vọng sẽ hỗ trợ sản xuất và phát triển các REE bên ngoài Trung Quốc.
Tương tự, Northern Minerals (NTU) với dự án Dãy Browns hàng đầu của công ty nằm ở Tây Úc, được định vị để trở thành nhà sản xuất dysprosium lớn đầu tiên bên ngoài Trung Quốc. Northern Minerals có giá trị vốn hóa thị trường 133 triệu USD với số cổ phiếu trị giá khoảng 3 xu mỗi cổ phiếu.
Tất nhiên, đây chỉ là một số ít các công ty niêm yết ASX mà Hoa Kỳ có thể hợp tác về sản xuất đất hiếm. Khi nhu cầu đối với các loại khoáng sản này tăng lên và các quốc gia đang tìm cách phá vỡ sự thống trị của Trung Quốc trong ngành, các công ty khai thác của Úc đang ở vị trí quan trọng để tăng trưởng chưa từng có.
Với nhiều dự án trên khắp cả nước Úc đang trong các giai đoạn phát triển khác nhau, nhà đầu tư tha hồ lựa chọn công ty khai thác đất hiếm mà họ muốn để phù hợp với chiến lược và đa dạng danh mục đầu tư của mình.
Thiện Nhân
